schildklier

Schildklier werking en ondersteuning met voeding

Om direct een afspraak te maken kan je:
bellen 06 21 20 14 15, WhatsApp-pen of mailen naar rosalie@oerlogisch.nl
Je kan ook een afspraak maken via boek een voedingsadvies of massage

 

De schildklier is de regelcentrale van de stofwisseling. Door gebrek aan essentiële voedingsstoffen zoals jodium, zink en selenium kan dit zeer belangrijke orgaan in de war raken. Daarnaast kan te veel óf te weinig eten ervoor zorgen dat de stofwisseling uit balans raakt. De twee meest bekende schildklier aandoeningen zijn Hashimoto en Graves, dit zijn beide auto-immuunziektes.

Schildklier

De schildklier is een vlindervormige klier in de hals, niet veel groter dan een kleine appel. Het schildklierhormoon is het oudste hormoon ter wereld en verantwoordelijk voor de evolutie en ontwikkeling van alle levende wezens. De twee hormonen die door de schildklier worden geproduceerd zijn thyroxine (T4) en tri-joodthyronine (T3). T4 bevat 4 jodiumatomen en T3 bevat er 3. Om deze hormonen te produceren is jodium nodig, daarom is jodium een essentiële voedingsstof.

Het verschil tussen T3 en T4

T3 zet cellen in het lichaam aan om te groeien, zich te ontwikkelen en het regelt ook de verbranding.  Hierdoor blijven het hart, de longen, organen en spieren op de juiste temperatuur. Het T3 kan de temperatuur regelen door bruin vet te activeren. Bruin vet verbrandt de overtollige vetten en suikers en zet dit om in warmte. T4 is inactief en dient als een voorraad. Met het enzym de-jodi-nase (jodium-eraf-haler) kan het T4 worden omgezet in T3. Het grootste gedeelte van het T3 en T4 is gebonden aan eiwitten. Wanneer het de hoeveelheid schilklierhormoon wordt gemeten in het bloed, meet men het vrij circulerende T3 en T4. Deze de-jodering vindt in de lever plaats en daarom kan een verstoorde leverfunctie zorgen voor veranderingen in de stofwisseling van de schildklier.

Uit het T4 wordt naast T3 ook rT3 gemaakt. Terwijl T3 verantwoordelijk is voor het activeren van de stofwisseling, is rT3 verantwoordelijk voor het terugdringen van het energieverbruik. Als we in verhouding meer rT3 produceren schakelt ons lichaam over in een evolutionaire spaarstand waarbij het denkt dat we continu in gevaar zijn. De stofwisseling wordt steeds verder beperkt met als gevolg dat we onze haren verliezen, het snel koud hebben en we krijgen koude handen en voeten.

De HPT-as of wel de schildklier-as

De HPT-as bestaat uit: de hypofyse, de hypothalamus en de schildklier. De hypofyse (een kleine klier onderaan de hersenen) geeft het Thyroid Stimulating Hormone (TSH) af. Dit TSH zorgt ervoor dat de schildklier T3 en T4 aanmaakt. De hypothalamus maakt Thyrotropin Releasing Hormone (TRH), wat de afscheiding van TSH in de hypofyse stimuleert. Als de hoeveelheid T4 in het bloed toeneemt dan vindt er terugkoppeling plaats aan de hypofyse, die dan minder TSH aanmaakt. Deze hormonen en klieren vormen samen de HPT-as, een van de belangrijkste neuro endocriene systemen in het lichaam. Ter illustratie de afbeelding van de schildklier organisatie Nederland (SON). Vrijwel alle cellen hebben receptoren om instructies van de schildklier te kunnen ontvangenschilklier organisatie nederland

Als gevolg van een aandoening kan de schildklier te veel of te weinig schildklierhormoon maken hyperthyreoïdie of hypothyreoïdie. Op elk niveau van de HPT-as kunnen zich problemen voordoen: bij afgifte, het transport of het effect op het weefsel waar de hormonen uitwerken.

Jodium en de schildklier

Bij jodium denken we aan de schildklier, maar eigenlijk is het een hersen nutriënt. Onze hersens zouden niet zo spectaculair gegroeid zijn zonder jodium. Daarom is het voor zwangere vrouwen van essentieel belang om voldoende jodium binnen te krijgen. Dit is nodig  voor de hersen ontwikkeling van de foetus. Een jodiumtekort kan leiden tot een verminderde cognitieve ontwikkeling bij de foetus. Bij een ernstig tekort kan het zelfs leiden tot fysieke en mentale achterstand. Ook gedurende de lactatieperiode dient er genoeg jodium te zijn voor een optimale groei en neurologische ontwikkeling van het kind.

Jodium is als bouwsteen voor de schildklierhormonen T3 en T4, noodzakelijk voor een goede schildklierfunctie. Een tekort aan dit essentiële sporenelement heeft gevolgen voor de synthese van deze schildklierhormonen. Deze hormonen zijn betrokken bij diverse belangrijke fysiologische processen.

Door middel van verschillende mechanismen wordt jodium vanuit de voeding door het spijsverteringsstelsel opgenomen. Daarna wordt het via het bloed afgegeven aan de schildklier. Hieruit produceert de schildklier T3 en T4, die worden opgeslagen in de schildklier en naar behoefte aan het bloed worden afgegeven.

Een tekort aan jodium kan leiden tot uiteenlopende nadelige gezondheidseffecten. Overigens kan het bij volwassenen jaren duren voor een jodiumtekort tot uiting komt, aangezien het lichaam eerst de jodiumvoorraad van de schildklier zal uitputten.

Aandoeningen aan de schildklier

Er zijn twee belangrijke schildklier auto-immuunziektes te noemen, Graves en Hashimoto. Bij Graves is er sprake van hyperthyreoïdie, een te snel werkende schildklier. En bij Hashimoto is er sprake van hypothyreoïdie, een te langzaam werkende schildklier.

Graves

De meest voorkomende oorzaak van hyperthyreoïdie is de ziekte van Graves (Basedow). Teveel schildklier hormoon, TSH, zorgt dat er teveel T3 en T4 aangemaakt wordt. Graves is een auto-immuunziekte waarbij het afweersysteem en antistof aanmaakt die sterk lijkt op TSH. Deze antistof hecht zich aan de schildklier die daardoor overactief wordt.

Door de hoge productie van T3 en T4 neemt de basale stofwisseling toe waardoor iemand meer energie verbruikt. Ook heeft deze persoon meer eetlust en het warm. Andere kenmerken zijn: een gejaagde hartslag of hartkloppingen, trillende handen en warme vochtige handpalmen. Slapeloosheid en onrust kunnen bij de symptomen horen. Door de verhoogde oogdruk kunnen de ogen iets uit de kassen komen. De ziekte komt voor bij mensen met een erfelijke aanleg, in combinatie met omgevingsfactoren. Deze factoren kunnen zijn: een doorgemaakte infectie, stress, roken of andere auto-immuunziekte zoals diabetes type 1 of reumatoïde artritis.

Hashimoto

Hashimoto is een auto-immuunziekte waarbij het immuunsysteem de schildklier aanvalt. Hierdoor raak hij ontstoken en gaat weefsel verloren. Bij Hashimoto kan de hals gezwollen zijn. Hypothyreoïdie is een veel komend gevolg van Hashimoto, maar dit hoeft niet. De schildklier kan ook overactief worden of vrijwel normaal functioneren. In het bloed is de ziekte te herkennen aan de anti-TPO en anti-Tg. Vaak speelt erfelijke belasting een rol. Hashimoto komt vaak voor met andere auto-immuunziektes zoals coeliakie en diabetes type 1.

Stress en de schildklier

Stress zorgt voor een verhoging van de cortisol waarden en cortisol remt de schildklier hormonen. Een andere belangrijke oorzaak van stress is slaapgebrek en een belangrijke oorzaak van slaapgebrek is stress. Voldoende slaap hangt samen met gezonde schildklierwaarden. Een goede nachtrust is belangrijk voor meer dingen dan voor de schildklier. Voldoende slaap heeft onder andere een positief effect op: BMI, bloeddruk, tailleomvang, glucose spiegel en schildklierhormonen.

Belangrijke schildklier mineralen, vitaminen en eiwitten

Jodium, selenium, zink, vitamine A, vitamine D en tyrosine zijn de belangrijkste mineralen, vitaminen en eiwitten voor de schildklier.

Jodium

Gebrek aan dit element kan de oorzaak zijn van hypothyreoïdie. Voldoende jodium is cruciaal voor het aanmaken van voldoende schildklierhormoon. Suppletie is niet altijd aan te raden omdat teveel jodium de productie van het schildklierhormoon juist onderdrukt. Jodium suppletie bij Hashimoto is daarom geen goed idee. Bij Graves zou het onder nauwkeurige monitoring van de cliënt een bruikbaar supplement kunnen zijn om het schildklier hormoon te onderdrukken. Zwangere en zogende vrouwen hebben extra behoefte aan jodium voor een goede groei van de hersens van de foetus en baby.

Selenium

Selenium is bouwstof van een aantal belangrijke enzymen in ons lichaam. Zij kunnen niet goed functioneren zonder dit mineraal. Selenium enzymen zijn betrokken bij de omzetting van T4 naar T3.

Zink

Van Zink krijgen veel mensen te weinig binnen. Zink speelt een rol bij het functioneren van de schildklier, het zorgt voor een verbeterde efficiëntere omzetting van T3 naar T4.

Vitamine A (retinoïden)

De retinoïden beïnvloeden de jodiumhuishouding in de schildklier. Vitamine A gebrek versterkt schildklierproblemen en verergert schildklieraandoeningen die het gevolg zijn van een jodium gebrek.

Vitamine D

Vitamine D heeft een hormonale functie. De schildklier heeft receptoren voor vitamine D, wat betekent dat vitamine D invloed heeft op de werking van de schildklier. Cruciaal voor het immuunsysteem is vitamine D. daarom is suppletie van vitamine D bij Graves of Hashimoto raadzaam.

Tyrosine

Het eiwit tyrosine vormt het skelet van het schildklierhormoon thyroxine. Ook is tyrosine de grondstof voor de aanmaak van dopamine, adrenaline en noradrenaline. Vooral dopamine is belangrijk voor de “drive”, de wil om dingen te ondernemen.

Schildklier voeding

In koolsoorten (spruitjes, boerenkool) zitten thiocyanaten , in soja zitten isoflavonen en in cassave het goïtrogene cyanide. Deze stoffen hebben een remmende werking op de schildklier wat jodiumdeficiëntie (jodium te kort) kan veroorzaken. Het koken en weken verwijdert het meeste van de goïtrogenen. Maar het bewerken van voedsel en raffinage zorgen juist dat het gehalte omhoog gaat. Bijvoorbeeld bij de bereiding van raapzaad wat in veel kant en klaar producten zit. Mijden van deze producten is niet per direct noodzakelijk, alles met mate. Te grote hoeveelheden rauwe kool is af te raden evenals het veelvuldig eten van kant en klaar producten.

  1. Jodium kan je eten met vis, zeebanket, zeekraal, zeewier, schaal en schelpdieren, andere dierlijke producten, cranberry’s en aardbeien. Kelp is een goede jodium bron
  2. Selenium: paranoten, oesters, tonijn, zonnebloempitten, vlees en paddenstoelen
  3. Zink: noten, schaal en schelpdieren zoals garnalen en mosselen
  4. Vitamine A: lever, paling en wortels
  5. Vitamine D: de zon, vette vis (haring, zalm, makreel), vlees en eieren
  6. Tyrosine: eieren, vlees, avocado, noten en zaden

In gebieden die ver van de zee aflagen hadden de mensen vaak een jodium te kort. Deze mensen kon je herkennen aan een struma (dikke hals). Struma is een vorm van hypothyreoïdie, hierdoor kan er niet genoeg T4 en T3 gemaakt worden. Tegenwoordig zien we dit niet meer zo vaak omdat er jodium aan het zout en brood wordt toegevoegd. Mensen met een vegetarische of veganistische leefstijl, of die voedingsmiddelen weren vanwege allergie (zoals brood) hebben een verhoogd risico op een te lage jodiuminname.

Schildklier supplementen

De belangrijkste schildklier supplementen zijn jodium, selenium, zink, vitamine A, vitamine D en tyrosine.

Wanneer iemand een auto-immuun schildklieraandoening heeft, zoals de ziekte van Hashimoto of de ziekte van Graves, dan dient suppletie met jodium te worden vermeden. Ook dient het gebruik van jodium te worden vermeden bij personen die overgevoelig zijn voor jodium. Een te hoge jodiuminname kan hyperthyreoïdie veroorzaken.

Op dit artikel zijn de algemene voorwaarden van toepassing. De informatie in dit artikel is informatief van aard en niet bedoeld als persoonlijk medisch advies. Oerlogisch kan geen aansprakelijkheid aanvaarden voor: direct of indirect geleden schade die het gevolg zou kunnen zijn van het toepassen van de informatie en/of het wel of niet aanbieden van bepaalde informatie.

2 reacties op “Schildklier werking en ondersteuning met voeding

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.