Schildklier

Wat is de schildklier?

De schildklier is een kleine vlindervormige klier in de hals. Hij regelt de stofwisseling, energieproductie, hartslag en lichaamstemperatuur. Voor de aanmaak van schildklierhormonen (T3 en T4) zijn jodium en het aminozuur tyrosine nodig.

De omzetting van T4 naar het actieve T3 gebeurt o.a. in de lever en darmen. Dit maakt de schildklier afhankelijk van een goed werkende spijsvertering, leverdetoxificatie en darmgezondheid.

T3 zet cellen in het lichaam aan om te groeien, zich te ontwikkelen en het regelt ook de verbranding.  Hierdoor blijven het hart, de longen, organen en spieren op de juiste temperatuur. Het T3 kan de temperatuur regelen door bruin vet te activeren. Bruin vet verbrandt de overtollige vetten en suikers en zet dit om in warmte. T4 is inactief en dient als een voorraad. Met het enzym de-jodi-nase (jodium-eraf-haler) kan het T4 worden omgezet in T3. Het grootste gedeelte van het T3 en T4 is gebonden aan eiwitten. Wanneer het de hoeveelheid schilklierhormoon wordt gemeten in het bloed, meet men het vrij circulerende T3 en T4. Deze de-jodering vindt in de lever plaats en daarom kan een verstoorde leverfunctie zorgen voor veranderingen in de stofwisseling van de schildklier.

De HPT-as: de schildklier-as

De schildklier werkt niet op zichzelf, maar maakt deel uit van de HPT-as: hypothalamus, hypofyse en schildklier.

• De hypothalamus maakt TRH (Thyrotropin Releasing Hormone), dat de hypofyse aanstuurt
• De hypofyse produceert TSH (Thyroid Stimulating Hormone)
• TSH zet de schildklier aan tot de productie van T3 en T4

Is er genoeg T4 in het bloed? Dan zorgt terugkoppeling ervoor dat de hypofyse minder TSH aanmaakt. Dit feedbacksysteem houdt de schildklierwerking in balans.

Op elk niveau kan er een verstoring ontstaan: in de afgifte, het transport of de werking van de hormonen in de doelcellen. Daardoor kunnen hyperthyreoïdie (te snel werkende schildklier) of hypothyreoïdie (te trage schildklier) ontstaan.

Jodium en de schildklier

Jodium is de bouwsteen voor T3 en T4 en daarmee onmisbaar voor de schildklier. Maar jodium is óók een hersennutriënt: onze hersenen hadden zich nooit zo ontwikkeld zonder jodium.

Vooral tijdens zwangerschap en borstvoeding is voldoende jodium cruciaal voor de groei en neurologische ontwikkeling van het kind. Een tekort kan leiden tot een verminderde cognitieve ontwikkeling, en in ernstige gevallen tot fysieke en mentale achterstand.

Bij volwassenen kan het jaren duren voordat een tekort merkbaar wordt, omdat de schildklier eerst de eigen jodiumvoorraad aanspreekt. Uiteindelijk leidt een tekort tot verminderde productie van T3 en T4, met gevolgen voor stofwisseling, energie en neurologische processen.

Jodium komt via voeding binnen (bijvoorbeeld uit zeeproducten en eieren), wordt opgenomen in de darmen en via het bloed naar de schildklier vervoerd, waar het wordt ingebouwd in T3 en T4.

Graves en Hashimoto: auto-immuunziekten van de schildklier

Twee veel voorkomende schildklierziekten zijn Graves en Hashimoto. Beide zijn auto-immuunziekten: het immuunsysteem keert zich tegen het eigen schildklierweefsel.

• Graves: leidt meestal tot een te snel werkende schildklier (hyperthyreoïdie). Symptomen zijn o.a. gewichtsverlies, hartkloppingen, transpireren, nervositeit en uitpuilende ogen. Graves is een auto-immuunziekte waarbij het afweersysteem en antistof aanmaakt die sterk lijkt op TSH. Deze antistof hecht zich aan de schildklier die daardoor overactief wordt. De ziekte komt voor bij mensen met een erfelijke aanleg, in combinatie met omgevingsfactoren. Deze factoren kunnen zijn: een doorgemaakte infectie, stress, roken of andere auto-immuunziekte zoals diabetes type 1 of reumatoïde artritis.
• Hashimoto: veroorzaakt meestal een te traag werkende schildklier (hypothyreoïdie). Symptomen zijn o.a. gewichtstoename, vermoeidheid, kouwelijkheid, haaruitval en obstipatie. In het bloed is de ziekte te herkennen aan de anti-TPO en anti-Tg. Vaak speelt erfelijke belasting een rol. Hashimoto komt vaak voor met andere auto-immuunziektes zoals coeliakie en diabetes type 1.

Rol van het immuunsysteem en ontstekingen

Bij zowel Graves als Hashimoto is er een verstoorde balans tussen het immuunsysteem en ontstekingsreacties. Factoren die dit beïnvloeden:

• Chronische stress (HPA-as en cortisol)
• Darmproblemen (leaky gut, dysbiose)
• Tekorten aan selenium, zink en vitamine D
• Overmaat aan gluten en zuivel, die een auto-immuunreactie kunnen versterken

Voeding en schildklierfunctie

Voeding speelt een sleutelrol bij het ondersteunen van de schildklier en het dempen van auto-immuunreacties.

• Aanraden: oervoeding zonder gluten en zuivel, rijk aan groenten, gezonde vetten en eiwitten
• Jodium: belangrijk voor de aanmaak van T4. Komt o.a. voor in zeewier, vis en eieren
• Selenium: essentieel voor de omzetting van T4 naar T3. Zit in paranoten en vis
• Zink en ijzer: ondersteunen enzymen die betrokken zijn bij schildklierhormoonproductie
• Glutenvrij en zuivelvrij eten: verlaagt vaak de auto-immuunactiviteit.

Supplementen bij schildklierproblemen

• Selenium: beschermt de schildklier tegen oxidatieve stress en ondersteunt de omzetting T4 → T3
• Zink: belangrijk voor hormoonactivatie en immuunsysteem
• Vitamine D: reguleert de immuunrespons
• Magnesium: ondersteunt ontspanning en energiehuishouding
• Ashwagandha: adaptogeen dat de schildklierfunctie en stress-as kan ondersteunen
• Omega-3 vetzuren: werken ontstekingsremmen

Essentiële oliën

Myrhh: ondersteunt de schildklierfunctie. Frankincense: werkt ontstekingsremmend en immuun regulerend. Lavendel: helpt bij stress en slaapstoornissen.

Leefstijl en stress

De schildklier reageert sterk op stress. Chronische stress vermindert de omzetting van T4 naar T3 en verhoogt de productie van reverse T3 (inactieve vorm). Daarom zijn ontspanning, slaap en stressmanagement net zo belangrijk als voeding en supplementen.

Op dit artikel zijn de algemene voorwaarden van toepassing. De informatie in dit artikel is informatief van aard en niet bedoeld als persoonlijk medisch advies. Oerlogisch kan geen aansprakelijkheid aanvaarden voor: direct of indirect geleden schade die het gevolg zou kunnen zijn van het toepassen van de informatie en/of het wel of niet aanbieden van bepaalde informatie.